GECİKMİŞ DİL VE KONUŞMA – ÇOCUĞUM NEDEN KONUŞMUYOR?
Gecikmiş dil ve konuşma ve özgül dil bozukluğu çeşitli sebeplere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bir çocuk zihin engeli, otizm, işitme engeli gibi durumlardan kaynaklı olarak geç konuşabileceği gibi herhangi bir fizyolojik ve nörolojik sebep olmaksızın da geç konuşabilir ya da dil ve konuşma gelişimi yaşıtlarından geri olabilir.
Normal dil gelişimi açısından baktığımızda bir çocuk 12-18 aylar arasında ilk kelimelerini söyler. İlerleyen aylarda kelime haznesi artar. 24. aya ulaştığında çocuğun kelime haznesinin 50 kelime civarında olması beklenir ve bu dönemde çocuk anne gel, baba git gibi basit cümleler kurmaya başlar. Eğer bir çocuk 3 yaşına gelmiş olmasına rağmen hala cümle kurmuyor ise yaşıtlarından geri olduğu net bir şekilde söylenebilir. Böyle bir durumda vakit kaybetmeden bir uzman tarafından dil ve konuşma gelişimi değerlendirilmelidir.
Dil pek çok alt bileşenden oluşur, karmaşık üst bilişsel bir beceridir.Çocuğun dilin hangi alt bileşenlerinde sorun yaşadığına bağlı olarak gelişimsel dil bozukluklarında görülen özellikler değişkenlik göstermektedir. Bazı çocuklar hem söylenileni anlamada hem de kendini ifade etmede sıkıntı yaşarken bazı çocuklar dildeki ekleri kullanmıyor ya da hatalı kullanıyor olabilir. Bazı çocuklar da hiç sözel çıktı olmayabilir ve işaret dili ile iletişime geçiyor olabilir. Beklendiğinde çocuk ek bir engel olmaması durumunda bir şekilde kendini ifade etmeye konuşmaya başlayacaktır. Ancak konuşmaya başladığında yine yaşıtlarına göre geri kalmış durumda olacaktır. Ayrıca dilin alt bileşenlerinde de hala daha sorun yaşamaya devam edecektir.
Toplumda ‘’bekleyin konuşur, erkek çocuklar geç konuşur, babası da geç konuşmuş’’gibi yapılan yönlendirmeler ile birçok aile zamanında terapiye başlamadığı için ve aslında çözülebilecek bir problem olan dil ve konuşma gecikmesi daha karmaşık bir hal almış olduğu için oldukça pişmandır.
Bu açıdan bakıldığında 3 yaşını geçmiş ve hala konuşmayan bir çocuk için beklenmesi hiç de uygun olmayacaktır. Çocuk yaşı ilerledikçe konuşmaya başlayabilir ancak dilin hangi alt bileşenlerinde sorun yaşadığına bağlı olarak başka sorunlar yaşamaya devam edecektir. 5 yaşında konuşmaya başlayan bir çocuğun yaşıtları düzeyini destek almadan yakalaması oldukça güçtür.
Gecikmiş dil ve konuşma vakalarında sıklıkla ilerleyen dönemlerde artikülasyon bozukluğu ve fonolojik bozukluk da görülür. Böyle bir durumda yaşıtlarından geri kalmış bir çocuk okul döneminde okuma yazma konusunda da problem yaşayacaktır.
Ayrıca iletişim insanların temel ihtiyaçlarındandır. 3 yaşına gelmiş ama hala sözel olarak iletişime geçemeyen bir çocuk buna bağlı olarak davranış problemleri geliştirecek (saldırganlık, ağlama, agresif olma vb) ya da içine kapanacaktır. Tüm bu durumların engellenmesi dil ve konuşma terapisi ile mümkündür.
